ปัจจุบันการรักษาเอชไอวี (HIV) มีความก้าวหน้ามากขึ้นเรื่อย ๆ หนึ่งในแนวคิดที่ได้รับการยอมรับในระดับสากล และเปลี่ยนแปลงชีวิตของผู้ติดเชื้อไปอย่างมาก คือ U=U หรือ Undetectable = Untransmittable ซึ่งหมายความว่า หากผู้ติดเชื้อได้รับยาต้านไวรัส (ART) อย่างสม่ำเสมอจนระดับไวรัสต่ำจนตรวจไม่พบ (Undetectable) ก็จะไม่สามารถแพร่เชื้อไปสู่ผู้อื่นผ่านทางเพศสัมพันธ์ได้ (Untransmittable)
U=U ช่วยหยุดการแพร่เชื้อเอชไอวีได้อย่างไร?
ลดปริมาณไวรัสในร่างกายจนตรวจไม่พบ (Undetectable)
การรักษาเอชไอวี ด้วยยาต้านไวรัส (ART – Antiretroviral Therapy) สามารถช่วยให้ระดับไวรัสในร่างกายลดลงจนถึงระดับที่ตรวจไม่พบได้ ซึ่งหมายถึงปริมาณไวรัสต่ำกว่า 200 copies/mL ในเลือด
เมื่อไวรัสอยู่ในระดับต่ำจนตรวจไม่พบเชื้อเอชไอวี ทำให้ไม่สามารถแพร่กระจายผ่านของเหลวในร่างกายระหว่างการมีเพศสัมพันธ์ได้ การศึกษาทางวิทยาศาสตร์ได้พิสูจน์แล้วว่า ไม่มีกรณีการแพร่เชื้อเอชไอวี ทางเพศสัมพันธ์แม้แต่ครั้งเดียวในคู่รักที่ฝ่ายติดเชื้อมีระดับไวรัสต่ำจนตรวจไม่พบ
งานวิจัยที่ยืนยันว่า U=U ได้ผลจริง
หลักฐานที่สนับสนุน U=U มาจากการศึกษาขนาดใหญ่ เช่น
- PARTNER 1 & PARTNER 2 (2016, 2019) ศึกษาคู่รักที่มีสถานะเชื้อต่างกันกว่า 1,000 คู่ พบว่า ไม่มีการแพร่เชื้อทางเพศสัมพันธ์แม้แต่ครั้งเดียว ในกรณีที่ผู้ติดเชื้อได้รับการรักษาจนระดับไวรัสต่ำจนตรวจไม่พบ
- HPTN 052 (2011) พบว่าผู้ที่ได้รับการรักษาด้วยยาต้านไวรัสสามารถลดความเสี่ยงของการแพร่เชื้อให้คู่ของตนได้ถึง 96%
- Opposites Attract Study (2018) พบว่าในคู่รักชายรักชายที่ฝ่ายติดเชื้อมีระดับไวรัสต่ำจนตรวจไม่พบ ไม่มีการแพร่เชื้อ HIV เกิดขึ้นเลย
งานวิจัยเหล่านี้ช่วยตอกย้ำว่า U=U เป็นข้อเท็จจริงทางวิทยาศาสตร์ ไม่ใช่เพียงทฤษฎี
ลดการแพร่เชื้อจากแม่สู่ลูก
หากหญิงตั้งครรภ์ที่ติดเชื้อเอชไอวี ได้รับยาต้านไวรัสอย่างสม่ำเสมอ และสามารถควบคุมระดับไวรัสให้อยู่ในระดับที่ตรวจไม่พบ โอกาสในการแพร่เชื้อไปสู่ทารกจะต่ำกว่า 1% ซึ่งเป็นก้าวสำคัญในการลดการถ่ายทอดเชื้อเอชไอวี สู่รุ่นถัดไป
ช่วยลดการตีตรา และเลือกปฏิบัติต่อผู้ติดเชื้อ
แนวคิด U=U ช่วยทำลายความเชื่อผิด ๆ ที่ว่ายังมีโอกาสแพร่เชื้อเอชไอวี ได้เสมอ แม้ว่าจะอยู่ในกระบวนการรักษา ซึ่งความเข้าใจผิดนี้มักทำให้ผู้ติดเชื้อถูกตีตรา และเลือกปฏิบัติจากสังคม
เมื่อสังคมเข้าใจว่า ผู้ติดเชื้อเอชไอวี ที่ได้รับการรักษาจนตรวจไม่พบ ไม่สามารถแพร่เชื้อได้ จะช่วยให้พวกเขาสามารถใช้ชีวิตได้อย่างปกติ มีความสัมพันธ์ที่ปลอดภัย และสามารถมีครอบครัวได้โดยไม่มีความเสี่ยง
ข้อควรระวังเกี่ยวกับ U=U
แม้ว่า U=U จะมีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์รองรับ แต่ก็ยังมีข้อควรระวังที่ต้องคำนึงถึง
- ต้องกินยาสม่ำเสมอ ผู้ติดเชื้อต้องรับประทานยาต้านไวรัสเป็นประจำ หากหยุดยา ไวรัสจะกลับมาเพิ่มจำนวน และสามารถแพร่เชื้อได้อีก
- ไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่นๆ เช่น ซิฟิลิส หนองใน เริม HPV ดังนั้นการใช้ถุงยางอนามัยยังคงเป็นสิ่งสำคัญ
- ต้องตรวจเช็คปริมาณไวรัสเป็นประจำ แนะนำให้ตรวจปริมาณไวรัสทุก 3-6 เดือน เพื่อให้แน่ใจว่าอยู่ในระดับต่ำจนตรวจไม่พบ
อ่านบทความอื่นๆ เพิ่มเติม
เจาะลึก CD4 กับการติดเชื้อเอชไอวี ปัจจัยสำคัญในการรักษา และควบคุมโรค
การรักษาเอชไอวี จากโรคร้ายกลายเป็นโรคเรื้อรังที่ควบคุมได้
U=U เป็นแนวคิดที่เปลี่ยนแปลงชีวิตของผู้ติดเชื้อเอชไอวีทั่วโลก จากโรคที่เคยถูกมองว่าน่ากลัว สู่โรคเรื้อรังที่สามารถควบคุมได้ เพราะU=U ไม่ใช่แค่เรื่องของสุขภาพ แต่เป็นเรื่องของสิทธิ และคุณภาพชีวิตของผู้ติดเชื้อ หากคุณหรือคนใกล้ตัวกำลังอยู่ในกระบวนการรักษาเอชไอวีอยู่ การเข้าใจ U=U จึงเป็นกำลังใจที่สำคัญ ทำให้ผู้ติดเชื้อสามารถมีชีวิตที่ปกติ มีความสัมพันธ์ที่ปลอดภัย และสามารถใช้ชีวิตอย่างเต็มที่โดยไม่เป็นอันตรายต่อผู้อื่น
เอกสารอ้างอิง
- Centers for Disease Control and Prevention (CDC). U=U: Undetectable = Untransmittable – The Science Behind It. [ออนไลน์] เข้าถึงได้จาก https://www.cdc.gov/hiv/risk/art/index.html
- World Health Organization (WHO). HIV Treatment and Viral Suppression: The Importance of Undetectable Viral Load in Preventing HIV Transmission. [ออนไลน์] เข้าถึงได้จาก https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hiv-aids
- UNAIDS. Undetectable = Untransmittable (U=U): What It Means for HIV Prevention. [ออนไลน์] เข้าถึงได้จาก https://www.unaids.org/en/resources/presscentre/featurestories/2018/october/undetectable-untransmittable
- กระทรวงสาธารณสุขแห่งประเทศไทย. แนวทางการรักษาและควบคุมเอชไอวีเพื่อให้บรรลุเป้าหมาย U=U ในประเทศไทย. [ออนไลน์] เข้าถึงได้จาก https://ddc.moph.go.th
- มูลนิธิเอดส์แห่งประเทศไทย (Thai Red Cross AIDS Research Centre). U=U: ข้อเท็จจริงทางวิทยาศาสตร์และแนวทางปฏิบัติสำหรับผู้ติดเชื้อ HIV ในประเทศไทย. [ออนไลน์] เข้าถึงได้จาก https://www.trcarc.org